Dat de Denderstreek gevoelig is voor overstromingen bleek nog begin dit jaar. In de afgelopen jaren werkte de Vlaamse Regering en de Provincie Oost-Vlaanderen samen met de lokale besturen en inwoners aan een plan dat het overstromingsrisico vanuit de Dender aanzienlijk moet doen dalen en tegelijkertijd kansen biedt om wonen, werken en leven in de Dendervallei aantrekkelijker te maken. Op 31 mei 2024 keurden de Vlaamse Regering en de Provincie Oost-Vlaanderen het Strategisch Plan Dendervallei goed. Een mijlpaal voor de Dendervallei.

De maatregelen en projecten uit het Strategisch Plan zullen stap voor stap worden uitgevoerd.  De totale uitvoering van het plan zal een 20-tal jaar in beslag nemen en volgens een eerste schatting 130 miljoen euro kosten. 

Focus op beschermen, herstellen en ruimte maken voor water

Die acties en projecten zijn te bundelen in drie categorieën van maatregelen: het beschermen van toekomstgerichte locaties, overstromingsruimte bestendigen en de vallei herstellen. Eerst en vooral worden projecten en acties opgezet om de overstromingsruimte te bestendigen en de vallei te herstellen. Voorbeelden daarvan zijn het onbebouwd laten van ruimte die nu nog onbebouwd is en gronden langs de Dender overstroombaar maken. Door op verschillende locaties in de vallei kunstmatig opgehoogde gronden af te graven, moet de waterbergingscapaciteit van de vallei vergroten met 250.000 m3. Dat zijn 100 olympische zwembaden. Op deze manier zal de Dender de ruimte krijgen om te overstromen zonder daarbij schade te veroorzaken. Zo zullen er door de bouw van dijken en gericht advies over beschermingsmaatregelen zo'n 750 woningen en bedrijven die kwetsbaar zijn voor overstromingen vanuit de Dender, beschermd worden. In Geraardsbergen, Ninove, Denderleeuw en Affligem ondergaan de kades langs de Dender een volledige transformatie om het centrum beter te beschermen, maar ook aangenamer en toegankelijker te maken.

Ondanks de uitgebreide maatregelen doorheen de Dendervallei kunnen een 90-tal gebouwen niet bijkomend beschermd worden omdat daardoor andere soorten wateroverlast zouden optreden of op andere locaties nog grotere schade zou ontstaan.  Eigenaars van deze gebouwen, kunnen nu al verkopen aan de Vlaamse Overheid, maar zijn daartoe niet verplicht. Alle eigenaars (percelen, woningen of bedrijven) binnen de aangeduide contouren van het plan zullen daaromtrent zeer binnenkort individueel worden aangeschreven. Contact opnemen kan nu al via info@ruimtevoorwater.be.

Eerste projecten starten nog dit jaar

Samen met de goedkeuring van het Strategisch Plan geven de Vlaamse Regering en de Provincie hun akkoord voor de concrete opstart van een aantal projecten. Zo starten de planprocessen voor het beschermen van de stadscentra van Ninove en Geraardsbergen nog dit jaar aangezien hier een groot aantal woningen en gebouwen wateroverlast riskeren. Voor dit eerste maatregelenpakket, dat zal uitgevoerd worden tussen 2024 en 2026, maken de Vlaamse Regering, Provincie en gemeenten bijna 22 miljoen euro vrij.

Resultaat van een intensief participatief proces

Het Strategisch Plan is het resultaat van een intensief participatief proces met alle actoren in de Dendervallei. De voorbije jaren werkten de Vlaamse Regering en het provinciebestuur Oost-Vlaanderen hiervoor samen met steden en gemeenten, waterbeheerders, middenveldorganisaties, beleidsmakers en inwoners van de Dendervallei.

1. In het najaar van 2023 was er een laatste publieke informatieronde. Op infomarkten en buurtspecifieke infosessies kregen inwoners meer informatie over de resulaten van verschillende onderzoeken en de manier waarop de alternatieven ten opzichte van elkaar werden afgewogen. Dit verliep samen met een uitgebreide overlegronde met alle betrokken besturen.
2. Er werd ook een Strategisch MER uitgevoerd. Dat is een procedure waarbij de milieueffecten van een voorgenomen activiteit, plan, programma of project systematisch in kaart worden gebracht en beoordeeld. Een S-MER zorgt ervoor dat er goed onderbouwde keuzes kunnen gemaakt worden om tot een definitief actieprogramma te komen. Tussen 22 december 2023 en 5 april 2024 werd het ontwerp Strategisch MER (S-MER) door De Vlaamse Waterweg nv voorgelegd aan de adviesinstanties voor formeel advies. Ook het publiek kreeg de kans om het S-MER in te kijken en feedback te geven tussen 22 januari 2024 en 22 maart 2024. De opmerkingen werden verwerkt in een definitieve versie. Er werd ook een verklaring over de Milieueffectenrapportage en hoe de effecten te monitoren opgemaakt door De Vlaamse Waterweg nv. Vervolgens heeft het Team Omgevingseffecten de kwaliteit van het definitieve S-MER beoordeeld en getoetst aan de richtlijnen die zij hebben opgesteld. Hun kwaliteitsbeoordeling van het S-MER werd ontvangen op 26 april 2024.
3. De adviezen en inspraak uit beide feedbackrondes én de manier waarop er rekening mee is gehouden, werden gebundeld in een Adviesnota.
4. Rekening houdend met de verschillende adviezen en inspraak is het Strategisch Plan verder vormgegeven en is er een Uitvoeringsprogramma voor de eerste fase 2024-2026 uitgewerkt.

Nood aan blijvende samenwerking tussen verschillende overheden

Om de uitvoering van het Strategisch Plan te doen slagen, is een goede interbestuurlijke samenwerking noodzakelijk. Deze wordt gewaarborgd vanuit het Territoriaal Ontwikkelingsprogramma (T.OP) Dender. Zo stelt de Vlaamse Overheid in het kader van T.OP Dender een programmacoördinator aan om de voortgang van en de samenhang tussen alle projecten te garanderen. Daarnaast zorgen projectcoördinatoren in de verschillende projectzones ervoor dat de acties van verschillende initiatiefnemers (lokale overheden, waterwegbeheerders, openruimte partners, rioolbeheerders, ...) op elkaar worden afgestemd. De projectcoördinatoren worden aangesteld vanuit de Vlaamse overheid of de Provincie Oost-Vlaanderen.